Thuộc họ khỉ Cercopithecidae.

Khỉ cho ta những vị thuốc sau đây

1. Cao xương khỉ còn gọi là cao khỉ, cao hầu nấu bằng xương khỉ.

2. Cao khỉ tồn tính nấu bằng toàn bộ con khỉ, cả xương và thịt.

3. Hầu táo còn gọi là hầu đan hay hầu tử táo tức là sỏi trong túi mật của con khỉ,

A. Mô tả con vật

Ở nước ta có nhiều loại khỉ dùng làm thuốc nhưng phổ biến nhất có loài khỏ nhỏ Macaca mulatta Zimmermann hay Macacus rhesus thuộc bộ khỉ mũi dưới hay bọn khỉ mũi hẹp. Loài này sống trên cây, có chân tay thích nghi để cầm nắm, có ngón cái chụm lại với nhóm khác. Đầu hơi tròn to, có bộ não phát triển, nét mặt dễ thay đổi, hai lỗ mũi gần nhau và nhìn xuống dưới, có túi má, răng 32 chiếc, có chai ở mông, đuôi ngắn chỉ bằng nửa mình, mặt không có lông, toàn thân có lông màu vàng nân ngắn, phía bụng có lông màu nhạt hơn.

B. Phân bố, săn bắn và chế biến

Loài khỉ sống ở rừng núi nước ta nhiều nhất là những vùng núi đá vôi. Nó sống bằng cây cỏ hoa màu và côn trùng. Trước đây ta chỉ bắt ăn thịt, lấy xương làm thuốc, gần đây người ta còn săn bắn khỉ sống, đặc biệt loài Macaca mulatta nói trên để lấy thận cấy vi trùng chế thuốc chống bại liệt vì phản ứng của nó nghiệm dược lý.

C.Thành phần hoá học

Ít thấy tài liệu nghiên cứu về cao khỉ cũng như về sỏi mật của khỉ.

D. Công dụng và liều dùng

Chỉ mới thấy dùng trong phạm vi nhân dân

Cao xương khỉ được coi là một loại thuốc bổ máu, bổ tòa thân dùng cho phụ nữ trong những trường hợp kém ăn, kém ngủ, Thiếu máu xanh xao, vàng vọt hay đổ mồ hôi trộm.

Liều dùng hàng ngày là 5-10g cắt thành từng miếng nhỏ ngậm cho tan dần trong miệng hoặc thêm mật ong vào cho ngọt dễ ăn hơn. Có thể ngâm rượu uống vì cao khỉ thường khó bảo quản khô ráo, cần bảo quản trong hộp kín có vôi cục để hút nước.

Sỏi mật của khỉ được đông y coi là tính lạnh vị đắng, hơi mặn, vào các kinh tâm, phế, đởm và gan, có khả năng, có khả năng thanh nhiệt trấn kinh, giải độc, tiêu thũng, tiêu đờm định syễn. Ngày dùng với liều 0.2-0.3g dưới hình thức thuốc bột hay phối hợp với các vị khác mà uống.